default

[…] ‘The Boulevard of Broken Dreams was slechts een verhaal. Het is fictie’ zei ze. ‘De palmbomen waren van plastic en de straat liep nergens heen. Het was nep, maar dat maakt niet uit. Elke fysieke omgeving bevolkt door mensen is een decor. Ook hier, buiten. Het afval in de steegjes en op de braakliggende terreinen van de stad is nep. Het werd daar gelegd. De dieren zijn dood en opgezet. De winkels liggen vol, maar er is niets te koop. Taxi’s rijden in cirkels rond en treinen pendelen heen en weer. Mensen zijn opgekleed, maar niet om een bepaalde reden. Het is allemaal gesculpteerd, geassembleerd en gepretendeerd.’ Ze pauzeert even… ‘Maar we kunnen het gemakkelijk weer opdoeken en alles terug in zijn normale staat herstellen.’

De lucht in de gang is vochtig en de ventilator zoemt. Je zet je koffer neer. ‘Waarom zou je dat doen?’ vraag je. ‘Het enige normale ding hier is wellicht de woestijn. De woestijn die de steden verbindt. De woestijn die door de continenten wordt omsloten. We reizen er doorheen om eraan te ontsnappen, en blijven hangen in de fata morgana’s die we voor elkaar construeren. We trekken decors op om te verbergen dat er niets achter zit en om ons toe te laten om ons te concentreren op loutere ontmoeting. Dus waarom zou je het weghalen als je het in de eerste plaats nodig hebt om jezelf te herkennen?’ […]

Uit de film ‘Twilight Hotel’ (Tragic Realist Fiction, 2014, 24’05”)

 

Gaston Meskens:

‘Ergens in 2006 begon ik met het kunstproject “The Institute of Idle Curiosity for Elements of Seduction”. Intussen is het geëvolueerd tot een levenswerk en een conceptueel kader voor al mijn artistieke en filosofische activiteiten. Het project kan worden begrepen als een kritische reflectie over het idee van ideologisch gestuurde ‘social engineering’, in de zin van hoe dit in de 19de- en 20ste-eeuwse moderniteit een sociaal-politieke praktijk werd en het materialiseert zich in alle mogelijke kunstvormen (tekst, drukwerk, tekeningen, schilderijen, muziek en soundscapes, readymades, installaties, websites, performances en happenings).

‘The Institute of Idle Curiosity for Elements of Seduction’ is een onderzoeksinstelling. Het onderwerp van onderzoek is de manier waarop mensen omgaan met het onzekere, het ambigue, het complexe en het onbekende in sociale en politieke interactie in een wereld ‘die nog altijd worstelt met de krampen van de moderniteit’. Het onderzoeksprogramma is gebaseerd op een kritische theorie die zich richt op strategieën van conformisme, positivisme, profitisme en populisme in sociale, culturele, wetenschappelijke, economische of politieke contexten, maar het programma wil vooral verder gaan dan de loutere kritische analyse. Het doel is om op zoek te gaan naar de formulering van een ‘nieuw humanisme’, een humanisme dat kan inspireren tot nieuwe sociale levenswijzen en politieke interactiemethodes resistent tegen deze strategieën en in staat om een echte dialoog over welzijn, solidariteit en sociale rechtvaardigheid op gang te brengen.

Voor mij als filosoof is dit een belangrijk onderzoek en het werd een volwaardige activistische en professionele academische praktijk. In die zin is ‘The Institute of Idle Curiosity for Elements of Seduction’ niet alleen een kritische analyse van de maatschappij waarin we vandaag leven, maar tegelijk ook een filosofisch en artistiek experiment in ideologisch denken. Als onderzoeker van mijn eigen instituut, ageer ik in de ‘echte’ werelden van de kunst, wetenschap en technologie, van academische filosofie en de internationale politiek zoals die van de Verenigde Naties. Ik presenteer mijn sociaal-politieke kritiek en mijn visie op een nieuw humanisme in deze werelden en ik integreer dan reflecties over dit activisme in mijn kunstpraktijk. Al deze werelden hebben hun eigen zelfbevestigende ratio’s, talen en codes en afhankelijk van wie ik in deze werelden ontmoet, vertel ik variaties van het verhaal over wie ik ben en wat ik doe.

En tot slot, maar niet onbelangrijk, biedt het concept van het Institute een kader voor zelfkritiek: in mijn filosofisch activisme sta ik kritisch tegenover macht en winstbejag en reflecteer ik over het activisme in mijn kunst. Ik denk dat ‘hyperreflexiviteit’ – het ultieme eindstadium waarin we ‘een overzicht hebben over alles’ – altijd zal resulteren in melancholie, hoewel niet in de gangbare, door het modernisme geïntroduceerde simplistische betekenis van depressie. In augustus 2016, organiseerde het Institute de ‘2^nd World Conference on the Value of Melancholy in Times of Cheap Commitment’ in Antwerpen, en daar herdefinieerde ik het concept melancholie als een ethische ervaring in sociale interactie, en als de hoogste intellectuele toestand die een mens kan bereiken. De tekst ‘Revisiting Melancholy’ wordt opgenomen in de publicatie die beschikbaar zal zijn voor bezoekers van de tentoonstelling in de INBOX.’

 

Officiële opening

Donderdag 15 september 2022

 

Filmprogramma

TRAGIC REALIST FICTION – So Here We Are

17 & 18 september 2022 / openingsuren museum

M HKA auditorium

 

Salon: Melancholies of Modernity

Donderdag 29 september 2022, M HKA Auditorium, 18:00 – 21:00

Gelijklopend met de expo in de M HKA INBOX wordt een salon georganiseerd waarin gastsprekers nagaan hoe de ideologie van de moderniteit nog altijd onze huidige wereld beïnvloedt en daarover in dialoog gaan met het publiek. Het salon zal bovendien reflecteren over de nood aan een nieuwe definitie van moderniteit zoals die wordt gesuggereerd in de expo in de INBOX. Het uitgangspunt is dat de traditionele historische interpretatie van moderniteit als een zelfverzekerd eenrichtingsproces van emancipatie en wetenschappelijke, industriële, sociale en politieke vooruitgang te simpel is.

Eerst en vooral kan de opkomst van de moderne democratie en wetenschap begrepen worden als een emancipatorische bevrijding van de keizers en de priesters, maar we stellen vast dat de ‘methodes’ van democratie en wetenschap die we van de moderniteit erfden, niet langer in staat zijn om de complexiteit van de sociale problemen waarmee we geconfronteerd worden, te vatten. Vanuit dit gezichtspunt, is het verschil met kunst, betekenisvol: terwijl de moderniteit ervoor zorgde dat democratie en wetenschap zich ontwikkelden tot zelfverzekerde producenten van rationele waarheden (bewerend dat ze deze waarheden konden legitimeren met hun eigen interne rationele methodes), was kunst de enige interactievorm waarvoor moderniteit een geleidelijk proces was van zelfreflectie en kritische zelfrelativering.

Ten tweede heeft de traditionele interpretatie van de moderniteit de neiging om typische ‘vroege tekenen van reflexiviteit’ die in de sociaal-politieke wereld van de moderniteit zelf zichtbaar worden, over het hoofd te zien. Zo waren mensen als Paul Otlet en Wilhelm Reich, maar ook Walter Benjamin en Rosa Luxemburg, in hun pogingen om kennis te democratiseren en te streven naar emancipatie en bevrijding, visionair kritisch over de moderne exploitatie en commodificatie van de mens. Hun werk kan echter ook kwetsbaar en dus melancholisch worden genoemd, vermits het door de moderne economische en politieke machten gemakkelijk kon worden afgedaan als naïef; en tegelijk manipuleerden diezelfde machten de ideeën van deze denkers en activisten en recupereerden ze in hun eigen strategieën. Waar het om gaat is dat we de ethiek van de complexiteit van de hedendaagse uitdagingen niet volledig kunnen begrijpen als we niet tot het besef komen dat de visionaire ideeën van deze vroege ‘filosofische activisten’ vandaag nog altijd van het grootste belang zijn voor welzijn en sociale rechtvaardigheid, maar ook nog altijd kwetsbaar.

Programma

Gaston Meskens is kunstenaar en filosofisch activist met een wetenschappelijke opleiding. Hij studeerde theoretische fysica met specialisatie in kosmologie en nucleaire fysica aan de Universiteit van Gent en ontwikkelde daarnaast een praktijk als ‘filosofisch activist’ en kunstenaar. Hij is de oprichter van The Institute of Idle Curiosity for Elements of Seduction en van het New Humanism Project en gaf al gastcolleges aan het International Atomic Energy Agency, het Trinity College Dublin, de Polytechnische Universiteit van Madrid, de Technische Universiteit van Aken, de World Nuclear University, de Rijksakademie Amsterdam, het Hoger Instituut voor Schone Kunsten (HISK, Gent) en de Universiteit van Hasselt.

Meer info op https://www.normsanddialectics.net/