default

Naar aanleiding van de Antwerp Pride (8-11.08.2019) organiseert het M HKA een solotentoonstelling van nooit eerder getoonde werken van de veelzijdige Russische kunstenaar Vlad Monroe in de INBOX-ruimte op de 5^e verdieping.
Met dank aan Philip Huyghe.

 

Vladislav Mamyshev-Monroe een van Ruslands belangrijkste performance-kunstenaars, verdronk op zaterdag 16 maart in een hotelzwembad op Bali, waar hij sinds 2007 woonde. Zijn onverwachte dood schokte de Russische artistieke gemeenschap, die hem bewondert als een emblematische figuur van de Russische kunstwereld en als charismatische persoonlijkheid. De 43-jaar oude kunstenaar, ook bekend als Vlad Monroe, werd het bekendst met zijn imitaties van prominente figuren, van Hitler en de paus tot Poetin en Marilyn Monroe aan wie hij liefdevol zijn bijnaam ontleende.

Ik ontmoette Mamyshev-Monroe voor het eerst als jongeman in de jaren 1980 in zijn geboortestad Sint-Petersburg. Hij was een beschermeling van wijlen filosoof en kunstenaar Timur Novikov en lid van diens New Academy-beweging. In die tijd was er een hemelsbreed verschil tussen de kunstwereld van Sint-Petersburg en die van Moskou, waar we gretig internationale trends, en dan vooral die in de westerse kunst, volgden. In Sint-Petersburg werkten de kunstenaars veeleer op een eiland, wat in een veel eigenzinniger benadering resulteerde.

"Mamyshev-Monroe was de belichaming van die periode zonder grenzen."

Mamyshev-Monroe’s charisma, talent en flair kwamen al heel vroeg aan het licht. Hij was niet alleen een begaafd kunstenaar, hij kwam ook openlijk uit voor zijn homoseksualiteit, iets wat tot op vandaag in Rusland taboe is. In de jaren 1980, toen hij zijn dienstplicht vervulde, verkleedde hij zich voor het eerst als Marilyn Monroe en gebruikte daarvoor een paar oude gordijnen en een pruik van een etalagepop. Deze eerste performance als de Hollywood-ster, draaide uit op een direct ontslag uit het leger en een korte opsluiting in een psychiatrische kliniek. Alle performances van

Mamyshev-Monroe waren even elektriserend. Hij verkleedde zich als historische of politieke figuur en het publiek was gefascineerd door de geloofwaardige en natuurlijke manier waarop hij die personen belichaamde. Maar het was meer dan louter acteren – het was performancekunst op haar best. Ik zet hem zonder aarzelen op gelijke hoogte met Marina Abramovic. In de loop der jaren portretteerde hij een aantal bekende figuren als Dostojewski, Elizabeth I, Charlie Chaplin en Jezus. In 2007 won hij met de remake van de klassieke Sovjet-komedie Volga Volga, waarin hij de vrouwelijke hoofdfiguur digitaal verving door zichzelf, de prestigieuze Kandinsky Prijs. Hiermee vestigde hij ook zijn reputatie als een van de belangrijkste Russische videokunstenaars.

"De openheid over zijn homoseksualiteit maakte hem tot icoon van de homo-gemeenschap."

In een andere befaamde performance op Piraat TV (Piratskoye televideniye), een parodie op televisie die hij samen met Novikov oprichtte, suggereerde hij dat Lenin na zijn dood in een paddenstoel was veranderd. Hij bracht dit op een zo overtuigende en ernstige manier, dat kijkers verbijsterd geloofden dat deze theorie authentiek was. Bijzonder interessant was de manier waarop Mamyshev-Monroe de grenzen tussen het openbare en privéleven deed vervagen. Ook als hij niet aan het werk was, bleef hij performen. Wat hij ook zei of deed, hij trok altijd alle aandacht naar zich.

Enkele jaren geleden praatte ik met hem op de Frieze Art Fair in Londen. We stonden beiden in de stand van de XL Gallery, die meerdere van zijn werken verkocht. Hij was eerder nonchalant gekleed en we praatten Russisch en vrijwel meteen verzamelde zich toeschouwers rondom ons. Er was iets in zijn manier van spreken, zijn voorkomen en zijn lichaamstaal dat elk moment in een artistiek statement veranderde. Hij fascineerde mensen en dat was zijn meest onweerstaanbare talent. Recenter maakten zijn optredens in vrouwenkleren en openheid over zijn seksualiteit hem tot een icoon van de homobeweging. In 2010, nadat hij in elkaar was geslagen omdat hij gay was, zette hij filmpjes over zijn verwondingen en herstel op Facebook, en sprak openlijk over de homofobie in Rusland.

Ik vermoed dat hij de laatste jaren meer en meer nostalgisch terugkeek naar die vroege periode. In het begin van de jaren 1990 toen de artistieke underground in de schijnwerpers stond, leek alles mogelijk. Zo denk ik dat het vandaag niet meer mogelijk zou zijn om een politiek geladen tentoonstelling te brengen in een operationele gevangenis, zoals diegene die hij in 1991 in Moskous beruchte Butyrka-gevangenis organiseerde. Mamyshev-Monroe was de belichaming van die periode waarin alles mogelijk was. Toen het klimaat begon te veranderen, raakte hij gedesillusioneerd en bracht meer en meer tijd door op Bali. Zijn dood is een verlies voor de Russische kunst. Hij was van in het begin een stuwende kracht in de contemporaine Russische kunstwereld en hij laat een grote leegte achter. Er is niemand meer die de complexiteit van de laatste drie decennia zo levendig belichaamt vividly.[1]