default

HETEROTROPICS #4

On Acausal Connecting Principles

 

Het LODGERS-programma is een samenwerking tussen AIR Antwerpen en het M HKA. Samen nodigen ze een aantal van de meest fantasierijke artistieke initiatieven uit om de tentoonstellingsruimtes op de 6e verdieping van het M HKA te komen bezetten. Het programma biedt organisaties en initiatieven die zich specifiek toeleggen op productie en commissie-opdrachten, maar geen eigen presentatieruimte hebben, een unieke kans om zich tot het publiek te richten. De LODGERS kunnen uitgevers, commissie-agentschappen, onderzoeksinitiatieven, labels, collectieven, discussieplatformen of andere initiatieven zijn die experimenteren met artistieke praktijk en geïnteresseerd zijn om in Antwerpen te wonen, te werken of te experimenteren.

De laatste LODGERS in de reeks is Heterotropics, een in Amsterdam gevestigd curatorieel onderzoekplatform, geïnitieerd en geleid door de onafhankelijke curator Sara Giannini. Heterotropics, ontstaan uit de taalkundige gelijkenis tussen het taalkundige "trope" en het geografische "tropic," is een fictief concept dat betrekking heeft tot taal, ruimte en collectieve beeldspraak. Het project ontvouwt zich doorheen verschillende hoofdstukken en samenwerkingen en kijkt naar de overblijfselen van koloniale fantasie en exotische projectie in verschillende stedelijke en culturele landschappen, en verkent en verbeeldt imaginaire geografische gebieden. Heterotropics is opgestart in 2016 met een reizend performance- en tentoonstellingsprogramma in de Indische Buurt van Amsterdam met kunstenaars Alex 2000, Pauline Curnier Jardin, Jacopo Miliani, David Bernstein & Jokūbas Čižikas. Het platform heeft tot nu toe commissieopdrachten als het 6-weken durende programma van KUNCI Cultural Studies Center (Yogyakarta) in het Tropenmuseum en de site-specifieke performance Pavilion door Milena Bonilla en Luisa Ungar in het Rijksmuseum geïnitieerd en mogelijk gemaakt. Naar aanleiding van de gezamenlijke uitnodiging van M HKA en AIR Antwerpen opereert Heterotropics voor de eerste maal buiten haar Amsterdamse thuisbasis met een langduring tentoonstellings- en performanceprogramma dat plaatsvindt op de 6e verdieping van het museum.

 

Heterotropics # 4: On Acausal Connecting Principles (Over Acausale Connecterende Principes) zet het onderzoek van Heterotropics naar de verstrengeling tussen fictie, taal, ruimte en geschiedenis voort met behulp van het fenomeen van 'acausale connectiviteit' om het samenspel tussen psychische en fysieke toestanden, alsook de inbedding van betekenis en materie te benaderen.  Acausale connectiviteit, bestudeerd door de baanbrekende psychoanalyticus C.G. Jung onder de term "synchroniciteit", verwijst naar de opmerkelijke samenloop van gebeurtenissen zonder enig duidelijk oorzakelijk verband, die we gewoonlijk als toevalligheden beschouwen.   Tijdens het onderzoek naar dergelijke zinvolle toevalligheden, definieerde Jung synchroniciteit als dat wat "geen kwestie van oorzaak en gevolg kan zijn, maar van een samenvallen in de tijd, een soort gelijktijdigheid" (Jung, 1969).Vanuit dit standpunt wordt tijd niet begrepen als een lineaire opeenvolging, maar als een veld dat zich concentreert rond een specifiek moment dat een geheel van gebeurtenissen, zowel psychische als fysieke, verbindt.

 

On Acausal Connecting Principles neemt het Jungiaanse concept van synchroniciteit als een curatoriële- en onderzoeksmethodologie over.  In de vorm van een drie maand durend programma presenteert het project een ruimte met vijf accumulatieve acts die acausaal verbonden zijn door de kolossale vulkaanuitbarsting van de Krakatoa in Indonesië – het toenmalige Nederlands-Indië – in 1883.   De uitbarsting, een van de meest verwoestende gebeurtenissen in de geschreven geschiedenis, vond plaats terwijl Nederlands-Indië werd afgeschilderd als een onderworpen tropisch paradijs in de Amsterdamse Internationale Koloniale en Uitvoerhandel Tentoonstelling. Terwijl beide gebeurtenissen hun weg hebben gevonden in de geschiedenisboeken, werd hun 'samenvallen in de tijd' nooit onderzocht.

 

De uitbarsting, door sommige onderzoekers beschouwd als de proloog van de ondergang van het Nederlandse koloniale rijk, veroorzaakte het zinken van een archipel en de dood van duizenden mensen. Het geluid ervan was zo krachtig dat het vier keer rond de aarde reisde, terwijl het stof het wereldklimaat veranderde en gedurende meerdere jaren rode hemels boven Noord-Europa produceerde. Op het moment van de ontploffing vierde de Amsterdamse markt echter de stabiliteit en exotische charme van het rijk door middel van namaak Indonesische dorpen bewoond door echte mensen. Net als alle koloniale en etnografische tentoonstellingen creëerde de Amsterdamse tentoonstelling een spektakel van overheersing waarbij mensen en objecten worden behandeld als elementen in een ingebeelde voorstelling, als gebroken symbolen en symptomen van de verspreiding van een ziekte die imperialisme wordt genoemd.  Wat onthult deze samenloop? Welke psychische niveaus verbinden de onbewuste logica van de vulkaan met de taxonomie van de koloniale rede?  

 

Vanuit deze generatieve synchroniciteit brengt een cascade van toevalligheden de verschillende acts samen die Heterotropics # 4 vormen. De acts zijn met elkaar verbonden door middel van niet-causale vluchtlijnen, het koppelen van verre en schijnbaar niet-gerelateerde zaken, die reizen en zich ontrafelen vanuit de buik van de aarde tot de diepten van de kosmos. Deze verschijning is niet bedoeld om een weergave te zijn, maar eerder om ervan af te wijken, zich af te zetten tegen de conventies van de menselijke blik en historische verhalen, werkzaam door niet-specificiteit, vulkanische stromen, uitbarstingen en entropie.  Over een periode van drie maanden presenteert het project een geheel van verwikkelingen doorheen tijd, ruimte en materie, en brengt werk samen van kunstenaars en onderzoekers die in hun verschillende praktijken uiteenlopende formuleringen van kennis onderzoeken, en daarbij de gemystificeerde objectiviteit van het 'echte', alsook veranderende graden van zichtbaarheid en stemmen die door de tijd heen waaien ophelderen.

 

Interventies en performances van Sara Giannini, Adam Bobbette, Mehraneh Atashi, Milena Bonilla & Luisa Ungar en Ivan Cheng zullen achtereenvolgens in de ruimte te zien zijn en er verschillende sporen achterlaten tot ze een uiteindelijke accumulatie vormen. Hun werk, van tekst-gebaseerde displays via lichamelijke verschijningen/verdwijningen tot immersieve installaties, tracht het onderscheid tussen psychische en fysieke domeinen, waarzeggerij en wetenschap, buitenruimte en binnenruimte, zichtbaarheid en onzichtbaarheid, afstand en nabijheid, afwezigheid en aanwezigheid, te compliceren.  Heterotropics # 4, die de koloniaal getinte canon van het tentoonstellingmaken destabiliseert, wil een kruispunt zijn voor gebeurtenissen en niet-gebeurtenissen, wars van chronologie en verbondenheid, dat antropocentrische verhalen en subliminale geloofssystemen in vraag stelt.

 

Een live documentatiepagina samengesteld door Ivan Cheng zal gelijktijdig met het programma op www.heterotropics.com lopen.

 

 

TIJDSCHEMA

 

Elke act overschrijdt de aangekondigde tijdsspanne met verschillende sporen die zich zullen verzamelen en tot het einde van het project zichtbaar blijven.

 

Updates volgen naargelang het project zich ontvouwt.

 

 

ACT I / / TAKE AWAY DIARY (SOMETHING MORE THAN MERE CHANCE)

27 september

Sara Giannini

Opening van het project met een installatie van de in het verleden en heden bestaande toevalligheden die hieraan ten grondslag liggen.

* Gerealiseerd in samenwerking met ontwerper Raoul Audouin.

 

ACT II / LET’S FREQUENCY

3-5 oktober

Adam Bobbette

* Opgevoerd en vertolkt door Ivan Cheng

** Een gedetailleerd schema volgt

Een vulkanoloog is een radio-ingenieur. Een aardbeving is een hartslag. Je moet weten hoe je je signalen moet synchroniseren, want het is allemaal een kwestie van frequenties. Een sjamaan die schoenen maakt en op Sumatra een spion was, werkt overdag op de markt, maar geeft 's avonds advies over liefde aan jonge en oude mannen. Dit gaat over hem, Santoso, maar ook over anderen.

 

ACT III / ENTROPY PUMP

18-27 oktober 

Mehraneh Atashi

* Performance i.s.m. Geo Wyeth op 25 oktober

 

De kern van dit werk is een elektrisch systeem dat latent energie uit afval vertaalt in licht en geluidseffecten. De installatie is zelf een circuit - een feedback-lus van organische en anorganische materie die ruwe informatie omzet in meetbare gegevens. Door de veelheid aan materiaal en transmissies lijkt het werk op een beklijvend kosmisch landschap, vol met transmutaties van levenskrachten.

 

ACT IV / ALL SIGNAL, NO MESSAGE

28 oktober-24 november

Milena Bonilla en Luisa Ungar

* Meer details en publieke momenten worden later medegedeeld

 

Het kunstenaarsduo richt zich naar het opzetten van een onderzoeksruimte en neemt als vertrekpunt de synchroniciteit tussen de Krakatoa-uitbarsting en de Amsterdamse koloniale tentoonstelling, alsook het ongekende mondiale effect dat de uitbarsting had op het milieu én in termen van verspreiding van informatie. Vanuit dit perspectief benaderen ze vulkanisch leven als een soort sluimerende interactiviteit tussen levensvormen binnen een vluchtige structuur. In die zin raakt de geschiedenis van de vulkaan verbonden met de buitenwereld, en reikt daarbij hulpmiddelen aan voor het ontwikkelen van acties en interventies in de tentoonstellingsruimte.

 

ACT V / INTERMEZZO’S

1-8 december

Ivan Chen

 

Of het nu instrumentaal, komisch, dramatisch of gebaseerd op personages is, een intermezzo wordt geacht tussen verschillende acts te functioneren. Wanneer het als een act op zich staat, waar kan het dan nog licht op werpen? Net als een spion werkt Ivan Cheng vanuit de positie van 'tussenpersoon', met behulp van waarneming als werkmiddel gedurende de looptijd van Heterotropics #4. INTERMEZZO'S herinterpreteert en informeert over de verzamelde kennis.

 

POST FINALE ACCUMULATION

08-16 december

De post-finale accumulatie van sporen achtergelaten door de verschillende acts, die zich opent naar nieuw begin en nieuwe levensvormen.

 

 

DEELNEMERS

 

Sara Giannini is een onafhankelijke onderzoeker, curator, docent en schrijver gevestigd in Amsterdam. Mede op basis van haar achtergrond in theater en semiotiek, wordt zij aangetrokken door de verbinding tussen taal en performativiteit in verschillende artistieke praktijken, contexten en disciplines.

Na haar MA in Semiotiek aan de Universiteit van Bologna (cum laude), werkte ze voor het onderzoeksprogramma Global Art en het ZKM | Museum of Contemporary Art Karlsruhe (2010-2015), en van 2012 tot 2015 was zij artistiek coördinator van de reizende onderzoeksgroep OuUnPo | Ouvroir d'Univers Potentiels. Als onafhankelijk curator heeft ze verschillende experimentele samenwerkingsprojecten opgezet, zoals het VOLUME-project (met 98weeks, Beiroet, 2013-2014), het webpublicatieplatform Unfold (2015 en lopend) en Heterotropics. In 2016/17 was ze onderzoeker aan het Van Abbemuseum, Eindhoven, waar ze afasische taal onderzocht in relatie tot het archief van de Nederlandse kunstenaar René Daniëls. Het fellowshipprogramma resulteerde in de tentoonstelling en performance-reeks OWNNOW: René Daniëls. Haar projecten werden gepresenteerd in institutionele settings, stedelijke contexten, online platforms en onafhankelijke projectruimtes, waaronder het Jumex Museum, Mexico City; documenta 14, Athene; het Museum of Modern Art, Kunsthalle São Paulo en Casa do Povo, São Paulo; de Appel, het Stedelijk Museum, Rijksmuseum en Tropenmuseum, allemaal in Amsterdam; en 98weeks, Mansion, Assabil Public Libraries, Beirut.  Sinds 2017 maakt Giannini deel uit van het kerndocententeam van de If I Can not Dance klas aan het Nederlands Kunstinstituut en in het najaar van 2018 zal ze het Bard Center for Curatorial Studies vervoegen als gastonderzoeker. Ze heeft internationaal lezingen gegeven en bijgedragen aan verschillende boeken en catalogi. Samen met kunstenaar Jacopo Miliani is zij de coauteur van het boek Whispering Catastrophe. On the Language of Men Loving Men in Japan dat binnenkort verschijnt bij SelfPleasurePublishing.

 

Adam Bobbette is geograaf en schrijver. Hij voltooide zijn PhD aan de Universiteit van Cambridge en is momenteel onderzoeker aan de Universiteit van New South Wales, Sydney, waar hij een boek schrijft over de politieke geologie van Indonesië sinds 1945. Zijn geschreven werken zijn verschenen in Cabinet, N + 1, het Times Literary Supplement, alsook wetenschappelijke tijdschriften en boeken.   

 

Mehraneh Atashi (º1980) is een Iraanse kunstenaar. Ze woont en werkt in Amsterdam. Sinds haar BFA in fotografie in Teheran, en haar postdoctorale opleiding aan de Rijksakademie in Amsterdam, heeft ze een oeuvre ontwikkeld dat bestaat uit assemblages, beeldhouwkunst, fotografie en video. Haar praktijk, die zich beweegt tussen conceptualisme en materialiteit, beeldspraak en iconografie, onderzoekt de mogelijkheid van het worden in zowel statische systemen als in concepten van waarneming. Haar werk werd bekroond met de Mondriaan Werkbijdrage Bewezen Talent in 2014 en gepresenteerd in experimentele solo- en groepstentoonstellingen in Los Angeles, Londen, Bratislava, Reykjavík, Berlijn, Graz en Amsterdam.

 

Milena Bonilla werd geboren in Bogota, Colombia, en woont en werkt momenteel in Amsterdam, Nederland. Haar werk onderzoekt politieke complexiteiten tussen mensen, taal en levende wezens om de barsten die deze interacties in stilte hebben achtergelaten door de sedimentatie van vooraf bepaalde logica's en overtuigingen te traceren en in kaart te brengen. De kunstenaar gebruikt verschillende media in haar productie, waaronder installaties, video, performance, tekeningen, tekst, publieke interventies en fotografie. Haar werk werd getoond en opgevoerd op verschillende internationale locaties, waaronder het Museo d'arte Contemporanea MACRO, Rome; Kadist Paris en San Francisco; de Rijksakademie van beeldende kunsten, Amsterdam; The Mistake Room, Los Angeles Ca .; het Rijksmuseum, Amsterdam; Ar / Ge Kunst, Bolzano;  The Jewish Museum, New York; MAMM, Medellín; Spring Workshop in Hong Kong; CA2M Madrid; MNBA, Buenos Aires; The Photographer's Gallery en het International Institute of Visual Arts in Londen; Witte de With in Rotterdam; Konstall C, Stockholm; de parallelle projecten van de Biënnale van Marrakech en Shangai , en de 12de Biennale van Istanbul, de 10de van Havana en de 3de van Boekarest. Milena Bonilla is momenteel ontvanger van een Werkbijdrage Bewezen Talent, uitgereikt door het Mondriaan Fonds in Nederland.

 

Luisa Ungar (Bogota, Colombia) studeerde beeldende kunst in Bogotá en heeft een MFA van het Sandberg Institute, Amsterdam.  Ze is momenteel resident bij AIR Antwerpen, België. Haar recente werk handelt over verhalen die te maken hebben met animaliteit en het niet-menselijke in koloniale circuits. Ze onderzoekt mechanismen die de manieren waarop geschiedenis wordt opgebouwd in vraag stellen, en poogt gearchiveerd of academisch materiaal te verbinden met dagelijkse gebruiken, waarbij ze de rol van de expert ontsluiert door ruimte te maken voor improvisatie, associatie, roddels en chaos. Haar diverse projecten variëren van dierentuinbezoekgidsen tot educatieve projecten, en omvatten performance, tekenen en tekst. Haar werk werd getoond en opgevoerd op verschillende locaties, zoals de Mercosul Biënnale in Porto Alegre; het Centro de Arte Dos de Mayo, Madrid; het Marrakech Biennial Parallel project; het Museo de arte Banco de República Bogotá; Rong Wrong, Amsterdam; het  Festival de Performance de Cali; Spring Workshop, Hong Kong; Bienal Sur, Rosario. Ze was co-editor van publicatieprojecten als DISDISDIS (On vampires and other forms of conviviality) en Proyecto Asterisco. Ze was resident bij Gasworks, TRain Residency in Londen; RESò, Italië en het Maebashi Arts Center, Japan. Sinds 2013 maakt ze gemeenschappelijk werk met Milena Bonilla.

 

Ivan Cheng is een Australische kunstenaar wiens praktijk zich richt op manieren van lezen, vaak verwijzend naar systemen van macht en reproductie. Hij is ook werkzaam als performer, klarinettist en dramaturg in meerdere contexten, gespecialiseerd in hedendaagse partituren. Onlangs voltooide hij een MFA in Critical Studies (Sandberg Instituut, Amsterdam), nadat hij eerder aan de Royal Academy of Music en het Sydney Conservatorium of Music studeerde. Zijn op tekst gebaseerde performances werden gepresenteerd in Sydney, Londen, Amsterdam, Vilnius, Tokio, Berlijn en New York. Als studiopraktijk initieerde hij project space bologna.cc in Amsterdam.

 

Het project wordt ondersteund door het Mondriaan Fonds

 

Image: Mehraneh Atashi, 2018