default

In 1962 publiceerde The Times Literary Supplement een tekst van de experimentele dichter en textiel ingenieur Ernesto de Melo e Castro. Het artikel wierp een blik op de meest innovatieve woord-experimenten die plaatsvonden aan de andere kant van de Atlantische oceaan. Voor velen was dit het eerste contact met de Braziliaanse avant-garde en de concrete poëzie beweging. Het bood  de hoognodige motivatie voor de vorming van een Britse tak van de stroming.

Zeven jaar later nam Melo e Castro een tweede radicale stap richting het verspreiden van concrete poëzie in Europa. Toen hij werd uitgenodigd voor een uitzending rond poëzie op de nationale televisie van Portugal, maakte Melo e Castro van de gelegenheid gebruik om, wat beschouwd wordt als het eerste video-gedicht uit te brengen. Roda Lume, dat vertaald kan worden als ‘brandend wiel’, was een korte animatiefilm, die een gesynchroniseerde opeenvolging van geometrische lijnen, woorden en geïmproviseerde vocalisaties voorstelde en de aanzet gaf voor een nieuwe en ‘bevrijdde syntax’.

In 1969 kon Roda Lume twee miljoen televisieschermen gebruiken als platform voor een embryonale taal die voortdurend in verandering was. Het uitgezonde gedicht verscheen als een UFO, onzichtbaar voor de radars van de fascistische censuur die de uitzending toelieten, zich niets vermoedend van de transversale radicaliteit; de video fungeerde als een brandend wiel tegen sociaal en artistiek conformisme en in deze context ook als een oproep voor een latere revolutie. Helaas ging Roda Lume verloren, mogelijks werd het vernietigd. In 1986 trachtte Melo e Castro het gedicht op basis van fotogrammen en een uitgewerkte score te reconstrueren. De versie die in het M HKA toont is Roda Lume Fogo, de dichter voegde het woord ‘vuur’ toe om het te onderscheiden van het origineel.

De werken van Alexandre Estrela en Roda Lume Fogo creëren op gelijkaardige wijze een ander begrip van tijd en ruimte. De blik van de kijker beïnvloedt de interpretatie van de beelden en de tekst. Na de opkomst van het World Wide Web werden verschillende digitale hypermedia poëziegenres opgericht, waaruit blijkt hoe baanbrekend het werk van Melo e Castro was geweest. Estrela maakt gebruik van technologische ontwikkelingen en zoekt actief naar originele en innovatieve manieren om videokunst te tonen.